Każdy właściciel ogródka, działki i własnego domu zdaje sobie sprawę z tego, jak istotne jest odprowadzanie nadmiaru wody. Ze znaczenia systemów drenażowych świetnie zdają sobie sprawę także rolnicy, użytkownicy piwnic, a także zarządcy terenów rekreacyjnych i sportowych. Sprawdza się on również w odwadnianiu wykopów, na przykład fundamentowych.

Studzienka drenażowa w systemie drenarskim

Systemy drenażowe nie tylko dobrze sobie radzą z utrzymaniem właściwej wilgotności ziemi, ale także umożliwiają gromadzenie wody w celu jej późniejszego wykorzystania. Zaletą tego pożytecznego systemu jest prostota konstrukcji, która składa się z wpustów deszczowych lub sączków, perforowanych rur drenarskich, studzienek drenażowych oraz zbiornika na wodę. Zaleca się, aby studzienki drenażowe były wykonywane z wytrzymałych materiałów, na przykład z polietylenu znanego z odporności na uszkodzenia mechaniczne i zapewniającego należytą szczelność. Równie istotna jest wielkość studzienek, ponieważ powinny być one na tyle duże, aby łatwiejsze stawało się ich czyszczenie. Dotyczy to nie tylko usuwania osadów, ale także warunków ułatwiających płukanie rur. Bez takiego zabezpieczenia naszą posesję zaleje woda deszczowa lub topniejący śnieg, zwłaszcza gdy jest ona położona na obszarze charakteryzującym się źle przepuszczalnym gruntem lub grunt ten jest utwardzony.

Z czego składa się studzienka drenażowa

Na studzienkę drenażową składają się: stanowiąca trzon karbowana rura wykonana z materiału PCV lub polipropylenu, dno oraz pokrywa. Z założenia musi to być materiał odporny na niskie temperatury, tlen, wodę, kwasy, zasady i sole. Studzienki takie doskonale sprawdzają się w odwodnieniach parkingów, placów, przejść podziemnych, obiektów sportowych, parków, składowisk odpadów. Można z nich również korzystać w melioracjach rolniczych. Najlepszym rozwiązaniem jest poprzedzenie budowy domów wcześniejszym zaopatrzeniem ich w system drenażowy. Zdarza się jednak, że dopiero po realizacji inwestycji zauważa się konieczność jej odwodnienia i w takich przypadkach studzienki mogą się sprawdzić jako rozwiązania awaryjne. Studzienki drenażowe umieszczone tam, gdzie rury zmieniają swój kierunek mogą służyć jako studzienki rewizyjne, czyszczące do przepłukiwania systemów drenarskich w przypadku ich niedrożności. Mogą także funkcjonować jako studzienki osadnikowe zaopatrzone we wloty, wyloty, a także w gromadzący piasek element zwany osadnikiem. Istotne jest to, aby były one odporne na korozję oraz uszkodzenia i łatwe w montażu.

Studzienka wchodząca w skład systemu odwadniającego – element zwykle mierzący 1-2 m wysokości – może być wykonana z gotowych elementów lub ewentualnie z rur kanalizacyjnych o określonej średnicy (200-315 mm). Ich konstrukcja musi uwzględniać konkretne przeznaczenie. W przypadku studzienek zamontowanych w podjeździe istnieje konieczność zabezpieczenia ich przed naciskiem kół, dlatego zaopatruje się je w betonowe stożki z pokrywą betonową lub żeliwną. W przypadku studzienki wmontowanej w trawnik nie jest to konieczne. Wystarczy w takich przypadkach pokrywa z tworzyw sztucznych.

Odprowadzanie nadmiaru wody oraz ścieków

Uprawa roślin wymaga regulacji nawodnienia, które może ulec zaburzeniu, na przykład w wyniku nieprzepuszczalności gruntu. W ten sposób powstają zastoiska w postaci wody zbierającej się w obniżeniach terenu. Można ją jednak odprowadzić dzięki zabiegom drenażowym. Najprostszym do tego sposobem jest uformowanie terenu tak, żeby woda nie spływała tam, gdzie jest to niepożądane. Takie odwodnienie ziemi zwykle jest wystarczające na działkach, które mają obniżenia z okresowymi zastoiskami. Jeśli to jednak nie wystarczy, może być potrzebny drenaż podziemny lub powierzchniowy. Woda szkodzi jednak nie tylko uprawianym roślinom, ale także budynkom. Nie ulega wątpliwości, że regulowanie ilości wody ma dobry wpływ na estetykę miejsc zamieszkania, ale problem ten ma znacznie głębsze znaczenie. Nadmiar wilgoci sprzyja rozwojowi bakterii i grzybów, a zatem negatywnie wpływa na fundamenty domów oraz ludzkie zdrowie. Domy podpiwniczone powinny mieć system drenażowy, ponieważ chroni je on przed nadmiernym zawilgoceniem wodami gruntowymi lub opadowymi. Jest to potrzebne także wtedy, gdy wody gruntowe, zwykle umiarkowane, okresowo podnoszą swój poziom. Jeśli właściciel nieruchomości planuje zasypanie wykopu fundamentu ziemią bardziej przepuszczającą wodę, niż grunt na którym ten wykop powstał, to system odwadniający także jest bardzo potrzebny. Najpopularniejszym sposobem na odwadnianie jest drenaż opaskowy składający się z perforowanych rur drenarskich układanych wokół ław fundamentowych poniżej i powyżej ich górnej powierzchni. Rury otacza się obsypką filtracyjną i geowłókniną, a następnie podłącza do studzienek drenażowych oraz studzienki zbiorczej. Wykonuje się je z tworzyw sztucznych – na przykład polietylenu – dzięki czemu zyskują one wysokie parametry fizykochemiczne. Sprawia to, że są one idealną częścią sieci wodociągowych czy kanalizacyjnych. Działaniem osłonowym względem fundamentów i ścian wykaże się także zainstalowany wokół domu system odwodnienia liniowego. Tworzące go elementy są montowane równo z powierzchnią gruntu lub umieszczane pod nim. Są to zwykle wpusty deszczowe czyli betonowe korytka z nakładanym rusztem zamontowane na zakończeniach rur spustowych, na podjazdach do garażu, przed drzwiami wejściowymi. Jego zakończeniem są studnie zbiorcze, w których gromadzi się woda odprowadzana następnie poza dom.

Wyróżniamy studzienki rozsączające i przelewowo-rozsączające, studzienkę przelewowo-rozsączającą zaleca się przy braku możliwości odprowadzenia wody do kanalizacji deszczowej. Dzięki niej możliwe staje się odprowadzanie wody z dala od budynków oraz rozprowadzanie jej po powierzchni terenu, który dzięki temu można z kolei nawodnić. Studzienka rozsączająca jest natomiast studnią chłonną. Studnie chłonne są bardzo przydatne wtedy, gdy trzeba rozsączyć wody opadowe lub oczyszczone wcześniej ścieki. Dzięki nim zbędna deszczówka może zostać zebrana, a następnie przekazana w głąb gruntu. Studzienka rozsączająca może także pełnić rolę przelewu awaryjnego w przypadku, gdy woda jest odprowadzana do zbiornika gromadzącego wodę opadową. Rozsączenie ścieków daje możliwość ich dalszego doczyszczania przez organizmy bytujące w glebie oraz naturalną filtrację.

Role studzienek drenażowych w oczyszczaniu systemu drenarskiego

Z uwagi na podziemne położenie systemu drenarskiego, nieustannie zagrażają mu przykre w skutkach zanieczyszczenia. Na rynku dostępne są gotowe studzienki drenażowe, produkowane zazwyczaj z osadnikiem w części dennej, który zabezpiecza instalację odwadniającą przed zamuleniem. Z tego właśnie powodu przynajmniej raz do roku trzeba sprawdzić studzienki drenażowe oraz wybrać z nich nagromadzony piasek i muł. To zresztą nie wystarczy, ponieważ raz na dwa lub trzy lata zaleca się przepłukanie drenażu wodą pod ciśnieniem. Muł i błoto są w stanie pokonać zabezpieczenia rur drenarskich, wskutek czego zmniejsza się wydajność pracy całego kompleksu odwadniającego. Jego konserwacja może jednak temu zaradzić, a po kilku latach od montażu jest ona naprawdę konieczna. W celu zabezpieczenie przed zamuleniem, w drenażu stosuje się geowłókninę ale proces eksploatacji systemu drenarskiego można przedłużyć przede wszystkim dzięki studzienkom drenażowym, w których gromadzą się łatwe do usunięcia osady. Studzienki drenarskie nazywane są także kontrolnymi, ponieważ dzięki ustawieniu w narożnikach budynków mogą gromadzić piasek i błoto spływające wraz z wodą oraz pomagają w oczyszczaniu rur na całej długości tego systemu. Studzienki kontrolne zbierające zanieczyszczenia, a zainstalowane na końcach rynien zabezpieczają cały system przed zamulaniem, a zatem także zatykaniem się rur. Należy ponadto usuwać na bieżąco powstające zanieczyszczenia w trosce o drożność wylotu. Studzienki mają jeszcze jedną istotną funkcję – umożliwiają wygodny dostęp do pozostałych części systemu drenarskiego. Ma to kluczowe znaczenie w przypadku awarii lub konieczności dokonania procesu czyszczenia. Zadanie studzienek polegające na przepłukiwanie rur wodą w celu usuwania ziarenek piasku oraz naniesionego szlamu będzie tym lepiej wykonane, im częściej o nie zadbamy.

Pytanie w jakim celu zakłada się studzienki drenażowe jest tak naprawdę pytaniem retorycznym.  Ich znaczenie jest nie do przecenienia. Pragnienie posiadania suchego domu otoczonego wypielęgnowanym ogrodem, cieszenia się obfitymi plonami roślin uprawnych czy uprawiania sportu na suchych kortach tenisowych jest możliwe do realizacji jedynie z uwzględnieniem studzienek drenażowych. Zależy od nich także stabilność budynków zagrożona w innych warunkach przez gromadzącą się wodę. Warto też podkreślić, że dzięki oczyszczającym funkcjom studzienek stosowanych w drenażach łatwiej uchronić się przed chorobami wywoływanymi przez mikroorganizmy.